Esok, pada 16
September, Malaysia akan menyambut satu peristiwa penting iaitu, Hari Penubuhan Malaysia. Sebagai
seorang rakyat warganegara Malaysia wajib
mengetahui akan sejarah bagaimana Malaysia ditubuhkan dan siapakah tokoh-tokoh
yang bertanggungjawab dan berjasa dalam menubuhkan Malaysia. Sememangnya tidak
ramai yang tahu akan siapa tokoh-tokoh negara kita yang bekerja keras dalam
menjayakan rancangan penubuhan negara kita Malaysia. Dikongsikan bersama semoga
bermanfaat.
Pada 31 Ogos
1957, Persekutuan Tanah Melayu mencapai kemerdekaan. Selepas merdeka, Tunku
Abdul Rahman telah mengemukakan cadangan kepada Kerajaan British supaya Brunei,
Sabah dan Sarawak digabungkan dengan Persekutuan Tanah Melayu menjadi Malaysia.
Namun, Kerajaan British menolak cadangan itu kerana Singapura diketepikan.
Sementara itu, Lee Kuan Yew, Ketua Menteri Singapura pada masa itu juga
menyarankan percantuman Singapura dengan Persekutuan Tanah Melayu.
Cadangan Lee
Kuan Yew ditolak oleh Tunku Abdul Rahman. Namun begitu, senario politik yang
berlaku di Singapura mengubah sikapnya terhadap saranan Lee Kuan Yew. Pada 27
Mei 1961, Tunku Abdul Rahman dalam ucapannya di Persidangan Wartawan-wartawan
Luar Negeri di Asia Tenggara di Hotel Adelphi, Singapura mencadangkan supaya
Brunei, Sabah, Sarawak dan Singapura digabungkan dengan Tanah Melayu membentuk
Persekutuan Malaysia.
Cadangan ini
menimbulkan pelbagai reaksi. Pada 23 Julai 1961, Jawatankuasa Perundingan
Perpaduan Malaysia (JPPM) ditubuhkan. JPPM memberi peluang kepada pemimpin di
Sabah dan Sarawak untuk mengemukakan pandangan memandangkan mereka masih
menentang gagasan. Akhirnya Sabah dan Sarawak menerima gagasan ini dan menyusun
satu memorandun untuk dihantar kepada Suruhanjaya Cobbold. Suruhanjaya ini
kemudian menjalankan tugasnya iaitu meninjau pandangan rakyat Sabah dan Sarawak
dan membuat syor perlembagaan baru. Kemudian pada Ogos 1962, Jawatankuasa
Antara Kerajaan (JAK) ditubuhkan bagi merangka Perlembagaan Malaysia. JAK
mengeluarkan laporannya pada 27 Februari 1963. Laporan ini diterima dan
diluluskan. Berdasarkan laporan ini, Perjanjian Malaysia ditandatangani di
London pada 9 Julai1963. Pada 16 September 1963, Malaysia diisytiharkan.
SEBAB PEMBENTUKAN MALAYSIA
Senario politik di Singapura
Sebab utama
penubuhan Malaysia ialah untuk menentang kegiatan komunis yang kian bertambah
di Singapura pada tahun 1950-an. Ejen-ejen komunis telah meresap masuk ke
sekolah Cina dan kesatuan sekerja. Pada tahun 1954, komunis telah menganjurkan
satu permogokan di sebuah syarikat bas. Mogok ini merebak menjadi rusuhan.
Selain itu,
komunis juga merampas pucuk pimpinan Parti Tindakan Rakyat (PETIR) yang sejak
tahun 1959 menguasai Kerajaan Singapura di bawah pimpinan Lee Kuan Yew. Mereka
menjadi ahli PETIR sehingga menubuhkan satu kumpulan berhaluan kiri dalam
PETIR. Pada mulanya, Lee Kuan Yew berbaik-baik dengan mereka tetapi akhirnya
pertelingkahan telah berlaku.
Pertelingkahan
ini menyebabkan PETIR kalah dalam pilihanraya kecil pada tahun 1961 iaitu
Pilihanraya Hong Lim dan Pilihanraya Anson. Kekalahan PETIR menunjukkan
pengaruh komunis bertambah kuat. Akibatnya, Lee Kuan Yew mengusir golongan
berhaluan kiri ini dari PETIR. Pengaruh komunis turut berkembang sehingga satu
parti berhaluan komunis iaitu Barisan Sosialis dibawah pimpinan Lim Chin Siong
ditubuhkan.
Tunku Abdul
Rahman bimbang komunis meresap masuk Tanah Melayu. Diharapkan melalui gagasan
Malaysia, hasrat komunis menguasai Singapura gagal yang seterusnya dapat
menyekat kemaraan mereka.
Senario politik di Sarawak
Pada tahun
1951, Liga Belia Demokratik Cina Seberang Laut yang berhaluan komunis
ditubuhkan tetapi dibubarkan semasa Darurat. Walau bagaimanapun, satu
pertubuhan komunis sulit iaitu Persatuan Belia Maju Sarawak telah bergerak di
kalangan kesatuan sekerja, pelajar dan petani.
Mereka
menghasut masyarakat Cina menentang British. Parti Bersatu Rakyat Sarawak
(SUPP) telah dipengaruhi oleh komunis. Lalu, Kerajaan British melancarkan operasi
pisang untuk menyekat pengaruh komunis dalam SUPP tetapi gagal. Diharap melalui
gagasan ini, kestabilan politik yang diperolehi dapat menentang ancaman
komunis.
Mengimbangi penduduk
Penubuhan
Malaysia juga bertujuan mengimbangi jumlah penduduk. Tunku Abdul Rahman
menjangkakan Sabah, Sarawak dan Brunei kalau digabungkan dengan Tanah Melayu
akan membawa kepada faedah sosial. Penggabungan Tanah Melayu dengan Singapura
menimbulkan masalah ketidak seimbangan kaum. Hal ini disebabkan ¾ daripada
penduduk Singapura berbangsa Cina. Kemasukan Sabah, Sarawak dan Brunei akan
mengimbangi kadar kaum-kaum kerana 70% daripada penduduk Borneo Utara ialah
bumiputera.
Kemajuan ekonomi bersama
Pembentukan
Malaysia membolehkan kelima-lima buah kawasan menikmati kemajuan ekonomi
bersama. Singapura, Brunei dan Tanah Melayu telah mencapai kemajuan ekonomi
yang amat memuaskan, manakala Sabah dan Sarawak ialah negeri yang masih mundur.
Penubuhan Persekutuan Malaysia membolehkan Sabah dan Sarawak dimajukan. Hal ini
bermaksud kekayaan dari kawasan maju akan dipindah ke kawasan mundur untuk
membiayai projek pembangunan.
Mempercepatkan proses kemerdekaan
Penubuhan
gagasan Malaysia bertujuan mempercepatkan proses kemerdekaan bagi Sabah,
Sarawak, Brunei dan Singapura. British berjanji akan memberi kemerdekaan yang
lebih awal sekiranya Sabah, Sarawak, Brunei dan Singapura bergabung dengan
Tanah Melayu bagi membentuk Malaysia. Penggabungan ini juga akan menamatkan
penjajahan British di rantau ini dan menjamin kedaulatan dan keselamatan
wilayah-wilayah itu daripada ancaman kuasa luar.
REAKSI-REAKSI NEGERI TERLIBAT
Singapura - Lee Kuan Yew selaku Ketua Mentei Singapura menyokong
gagasan ini kerana PETIR dapat meneruskan kekuasaannya di Singapura, ancaman
komunis dapat dikawal, perkembangan ekonomi Singapura menjadi lebih pesat dan
Singapura dapat merdeka dengan lebih awal. Namun demikian, Barisan Sosialis dan
Parti Buruh menentang gagasan ini.
Pada 1
September 1962, Lee Kuan Yew telah mengadakan satu pungutan suara bagi
mendapatkan persetujuan rakyat Singapura mengenai penyertaan Singapura dalam
Malaysia. Mengikut keputusan, 71.1% daripada rakyat Singapura menyokong
penubuhan Malaysia. Melalui gagasan Malaysia, taraf pelabuhan bebasnya
dikekalkan, Singapura mempunyai kuasa autonomi dalam bidang kewangan,
pendidikan dan perburuhan dan Singapura akan mendapat 15 kerusi dalam Parlimen
Malaysia.
Sabah dan Sarawak - Pemimpin di kedua-dua negeri ini
amat terperanjat dengan penubuhan Malaysia. Pemimpin-pemimpin di kedua-dua
negeri ini membentuk Barisan Bersatu pada 9 Julai 1961 bagi menentang gagasan
Malaysia. Pemimpin-pemimpin itu termasuk Ong Kee Hui (Pengerusi SUPP),
Temenggung Jugah Anak Berieng (Yang Dipertua Parti Negara Sarawak – PANAS),
Dato' Mustapha bin Dato' Harun dan Donald Stephen (ahli tak rasmi Majlis
Undangan Sabah). Mereka menentang gagasan kerana takut Sabah dan Sarawak akan
dikuasai oleh Tanah Melayu.
Mereka takut
kedudukan politik mereka terjejas. Mereka juga bimbang keperibadian negeri
masing-masing akan hilang. Golongan peniaga Cina pula bimbang kuasa ekonomi
akan dirampas oleh Tanah Melayu dan Singapura. Selain itu, mereka juga
berpendapat Sabah dan Sarawak perlu diberi kemerdekaan dahulu sebelum menyertai
Malaysia. Kaum bumiputera bukan Islam turut menentang gagasan Malaysia.
Bantahan mereka disuarakan melalui Parti Kebangsaan Sarawak (SNAP), Pertubuhan
Kebangsaan Kadazan Bersatu (UNKO) dan sebagainya.
Pemimpin di
kesua-dua negeri menganggap gagasan Malaysia merupakan satu helah untuk
meluaskan kuasa Tanah Melayu dan menggantikan penjajahan British. Pada bulan
Jun 1961, Tunku Abdul Rahman berangkat ke Sabah dan Sarawak dan mendapati
rakyat di sana telah salah faham mengenai gagasan Malaysia. Oleh itu, sebuah
persidangan Persatuan Parlimen Komanwel diadakan di Singapura pada Julai 1961.
Beberapa orang daripada Barisan Bersatu telah dihantar oleh British ke
persidangan ini. Mereka membincangkan tentang gagasan Malaysia.
Akhirnya,
Jawatankuasa Perundingan Perpaduan Malaysia (JPPM) ditubuhkan untuk
mengumpulkan pendapat Sabah dan Sarawak mengenai gagasan ini. Pada bulan Ogos
1961, Abang Haji Mustapha (Pengerusi PANAS) menyokong gagasan Malaysia.
Kemudian, Donald Stephen dan Dato' Mustapha turut menyokong gagasan ini selepas
melawat ke Tanah Melayu dan berunding dengan Tunku Abdul Rahman.
Brunei
- Sultan Omar Ali Saifudin menyokong gagasan ini tetapi Parti Rakyat Brunei
(PRB) yang dipimpin oleh A.M. Azahari menentangnya. A.M. Azahari menentang
gagasan ini kerana Brunei akan menjadi jajahan Malaysia. Beliau mahukan Brunei
merdeka dahulu sebelum menyertai Malaysia. Beliau juga merancang menggabungkan
Brunei, Sabah dan Sarawak menjadi Persekutuan Borneo Utara di bawah pimpinan
Sultan Brunei. PRB menang dalam pilihanraya Majlis Daerah dan Majlis Undangan
yang diadakan pada Ogos dan September 1962.
Kemenangan ini
menyakinkan Azahari bahawa rakyat Brunei turut menentang gagasan Malaysia.
Selain itu, Azahari juga merasa dirinya kuat kerana Filipina dan Indonesia
menyokongnya. Dengan keyakinan bahawa gagasan ini akan gagal, PRB melancarkan
pemberontakan bersenjata pada 7 Disember 1962. Pemberontakannya ditumpaskan oleh
Kerajaan Brunei dengan bantuan tentera dari British dan Tanah Melayu. Azahari
melarikan diri ke Filipina dan mengisytiharkan dirinya sebagai Perdana Menteri
dan Sultan Omar Ali Saifudin sebagai Ketua Kerajaan Persekutuan Borneo Utara.
Walaupun pada
mulanya Sultan Brunei menyokong gagasan ini tetapi baginda telah menarik diri
pada Julai 1963 kerana baginda tidak mahu membayar cukai hasil daripada
pengeluaran minyaknya kepada kerajaan pusat Malaysia dalam tempoh 10 tahun.
Selain itu, baginda juga tidak berpuas hati kerana diberi kedudukan yang paling
rendah dalam senarai nama Sultan-sultan. Tambahan pula, rakyat Brunei juga
tidak bersetuju menyertai Malaysia.
PROSES PEMBENTUKAN MALAYSIA
Jawatankuasa
Perundingan Perpaduan Malaysia (JPPM) ditubuhkan pada 23 Julai 1961. Ia
dipengerusikan oleh Donald Stephen (anggota Majlis Undangan Sabah). Anggotanya
ialah Tunku Abdul Rahman (Tanah Melayu), Lee Kuan Yew (Singapura), Dato'
Mustapha Dato' Harun (Sabah), Temenggung Jugah Anak Berieng (Sarawak) dan Dato'
Setia Pangeran Ali (Brunei). Tujuan JPPM ditubuhkan adalah untuk, Memberitahu
orang ramai mengenai Malaysia, Mengumpulkan sambutan mereka terhadap Malaysia dan
Menyediakan memorandum mengenai cara pembentukan Malaysia.
JPPM telah
memberi peluang kepada pemimpin Sabah dan Sarawak mengemukakan pandangan
mengenai gagasan Malaysia. JPPM telah mengadakan 4 mesyuarat di Kota Kinabalu
(21 Ogos 1961), Kuching (18 Disember 1961), Kuala Lumpur (6 Januari 1962) dan
Singapura (1 Februari 1962). Hasil daripada rundingan yang dijalankan. Sarawak
mengeluarkan kertas putih mengenai Malaysia pada 4 Januari 1962 dan Sabah pada
31 Januari 1962. Kemudian, satu memorandum disusun semula dan dihantar kepada
Suruhanjaya Cobbold pada 23 Februari 1962. Kandungan memorandum ini ialah:
[1].
Perlembagaan Tanah Melayu 1957 menjadi asas perlembagaan Malaysia.
[2]. Kerajaan
Persekutuan berkuasa dalam hubungan luar, pertahanan dan keselamatan.
[3]. Islam –
agama rasmi tetapi rakyat bebas beragama.
[4]. Bahasa
Melayu – bahasa kebangsaan tetapi bahasa lain masih boleh digunakan.
[5]. Hak
istimewa seperti orang Melayu diberi kepada rakyat pribumi Sabah dan Sarawak.
[6]. Sabah,
Sarawak berhak mengawal imigrasennya sendiri.
[7].
Perwakilan Parlimen berasaskan jumlah penduduk dan jumlah luas kawasan.
Memorandum ini
disokong oleh rakyat Sabah, Sarawak, Singapura dan Tanah Melayu.
Suruhanjaya
Cobbold - Suruhanjaya Cobbold ditubuhkan pada Januari 1962. Ia dipengerusikan
oleh Lord Cobbold (bekas Gabenor Bank of England). Ahli-ahlinya terdiri
daripada Sir Anthony Abel dan Sir David Watherston iaitu wakil British dan
Muhammad Ghazalie Shafie dan Dato' Wong Pow Nee iaitu wakil Tanah Melayu. Tugas
utama suruhanjaya ini ialah:
[1]. Meninjau
pandangan rakyat Sabah dan Sarawak mengenai Malaysia.
[2]. Membuat
syor-syor perlembagaan.
Suruhanjaya
ini menjalankan tugasnya dari 19 Februari sehingga 18 April 1962. Sebanyak 50
perjumpaan dengan 690 kumpulan orang ramai diadakan. Selain itu, 2000 atau
lebih memorandum telah diterima. Pada 18 April 1962, laporan disiapkan dan
diserahkan kepada Kerajaan Tanah Melayu dan British pada Jun 1962.
Pada 1 Ogos
1962, laporan ini diumumkan mengenai pandangan rakyat Sabah dan Sarawak:
[1]. 1/3
menyokong kuat Malaysia
[2]. 1/3
menyokong dengan syarat
[3]. 1/3
hendak merdeka dahulu sebelum menyertai Malaysia
Dengan itu,
suruhanjaya ini turut menyokong gagasan Malaysia dan mengesyorkan syor-syor
Perlembagaan Malaysia seperti dibawah:
[1]. Nama
persekutuan baru – Malaysia.
[2].
Perlembagaan Tanah Melayu 1957 menjadi asas Perlembagaan Malaysia.
[3]. Kedudukan
istimewa kaum pribumi Sabah dan Sarawak dijamin.
[4]. Sabah dan
Sarawak berhak memilih Ketua Negeri sendiri.
Penduduk
pribumi Sabah dan Sarawak dibenarkan berkhidmat dalam perkhidmatan awam secepat
mungkin.Dasar pendidikan, ugama, imigresen, perwakilan Parlimen, kedudukan
bumiputera, kewangan, kewarganegaraan dan perlembagaan negeri di Sabah dan
Sarawak ditentukan oleh Majlis Undangan Negeri masing-masing.
Bahasa Melayu digunakan
sebagai bahasa kebangsaan. Sabah dan Sarawak dibenarkan menggunakan Bahasa
Inggeris sebagai bahasa rasmi sehingga DUN masing-masing membuat keputusan. Hampir
semua syor diterima oleh British dan diumumkan pada 1 Ogos 1962, Malaysia akan
ditubuhkan pada 31 Ogos 1963. Jawatankuasa Antara Kerajaan akan ditubuhkan bagi
merangka Perlembagaan Malaysia.
Jawatankuasa
Antara Kerajaan (JAK) ditubuhkan pada Ogos 1962 untuk merangka Perlembagaan
Malaysia. Pengerusinya ialah Lord Landsdowne dan Timbalan Pengerusinya ialah
Tun Abdul Razak. Anggotanya terdiri daripada wakil British, Tanah Melayu, Sabah
dan Sarawak. Wakil Sabah telah mengemukakan memorandum yang mengandungi 20
perkara. Antaranya ialah:
[1]. Agama
Islam – agama rasmi persekutuan. Tiada agama rasmi di Sabah.
[2]. Bahasa
Inggeris – bahasa rasmi Sabah; Bahasa Melayu – bahasa kebangsaan.
[3]. Imigresen
orang asing Sabah di bawah kuasa negeri Sabah.
[4]. Sistem
pendidikan Sabah dikekalkan.
[5].
Perwakilan Parlimen harus mengambil kira keluasan kawasan dan bilangan
penduduk.
Pemimpin
Sarawak tidak mengemukakan memorandum tetapi bersetuju dengan memorandum yang
dikeluarkan oleh Sabah. Kedua-dua negeri menerima laporan ini dan laporan ini
seterusnya diluluskan oleh Parlimen Tanah Melayu dan menjadi Akta Malaysia
1963. Kandungannya ialah:
[1]. Agama
Islam – agama rasmi kecuali Sabah dan Sarawak.
[2]. Bahasa
Melayu – bahasa rasmi persekutuan.
Bahasa
Inggeris – bahasa rasmi Sabah dan Sarawak sehingga 10 tahun selepas Hari
Malaysia apabila Dewan Undangan Negeri Sabah dan Sarawak membuat pindaan.
[3]. Imigresen
Sabah dan Sarawak dibenarkan mengawal sendiri.
[4]. Sistem
pendidikan Sabah dan Sarawak dikekalkan di bawah kerajaan negeri sehingga Dewan
Undangan Negeri kedua-dua negeri ini membuat pindaan.
[5].
Perwakilan Parlimen – Sabah 16 kerusi, Sarawak 24 kerusi dan Singapura 15
kerusi.
Berdasarkan
laporan JAK, Perjanjian Malaysia ditandatangani di London pada 9 Julai 1963.
Pada masa ini Brunei menarik diri secara rasminya.
PENGISYTIHARAAN MALAYSIA
Berkenaan
dengan penubuhan Malaysia, Filipina dan Indonesia menentang kuat. Beberapa
rundingan telah diadakan antara kedua-dua negara dengan Tanah Melayu. Akhirnya,
MAPHILINDO ditubuhkan. Pemimpin ketiga-tiga negeri bersetuju meminta
Suruhanjaya Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu (PBB) untuk meninjau kembali
pandangan penduduk Sabah dan Sarawak mengenai penyertaan mereka ke Malaysia.
Suruhanjaya PBB yang diketuai oleh Lawrence Michaelmore menjalankan tugasnya
dari 16 Ogos – 5 September 1963.
Oleh itu,
tarikh penubuhan yang ditetapkan terpaksa ditunda. Mengikut laporan PBB, lebih
70% rakyat Sabah dan Sarawak menyokong Malaysia. Maka pada 16 September 1963,
penubuhan Malaysia diisytiharkan secara rasminya.
PENENTANGAN GAGASAN MALAYSIA
Filipina - Apabila JPPM dan Suruhanjaya Cobbold menunjukkan
sokongan kepada penubuhan Malaysia, Filipina telah menuntut hak ke atas Sabah
bagi waris Sultan Sulu pada 22 Jun 1962. Filipina mendakwa Sabah dipajak dan
bukan diserahkan kepada Baron Overbeck dan Alfred Dent pada tahun 1874. Pajakan
ini telah dibatalkan pada tahun 1958. Kerajaan British enggan mengakui
kedaulatan Filipina ke atas Sabah. Kerajaan Filipina juga mengemukakan tuntutan
yang sama kepada Tanah Melayu tetapi ditolak. Hubungan diplomatik
Filipina-Tanah Melayu menjadi genting. Walau bagaimanapun, usaha-usaha
dijalankan untuk menyelesaikan persengketaan. Akhirnya, Filipina juga
mengiktiraf Persekutuan Malaysia pada Jun 1966.
Indonesia - Pada mulanya, Indonesia mengalu-alukan pembentukan
Malaysia. Namun, PKI di bawah D.N. Aidit menyifatkan ia merupakan satu
penjajahan baru yang mengancam Indonesia. Setelah tercetusnya pemberontakan
Brunei, Presiden Indonesia, Sukarno menerima tekanan hebat dari PKI dan
mengubah sikap serta menentang gagasan Malaysia. Aidit telah melawat ke Tanah
Melayu dan menghasut rakyat dan tentera memberontak. Hubungan Tanah Melayu
dengan Indonesia menjadi renggang. Pada 20 Januari 1963, Dr. Subandrio
mengumumkan dasar konfrontasi terhadap gagasan Malaysia. Kemudian, Indonesia
bersetuju meminta Suruhanjaya PBB bagi meninjau semula pandangan penduduk Sabah
dan Sarawak mengenai Malaysia. Laporan PBB menunjukkan rakyat Sabah dan Sarawak
menyokong Malaysia tetapi Indonesia enggan mengakui.
16 September
1963, Malaysia diisytiharkan secara rasminya. Pada hari ini, Indonesia
melancarkan konfrontasi dan memutuskan hubungan diplomatik dengan Tanah Melayu.
Sebab Indonesia melancarkan konfrontasi ialah:
[1]. Tekanan
PKI ke atas Kerajaan Indonesia.
[2]. Penubuhan
Malaysia menghalang cita-cita Sukarno untuk menubuhkan Indonesia Raya yang
termasuk Sabah, Sarawak dan Tanah Melayu.
[3]. Sukarno
merasa tersinggung kerana tidak diajak berunding mengenai penubuhan Malaysia.
Pada bulan
November 1963, serangan gerila dilancarkan. Tentera Indonesia mendarat di
Pontian, Labis, Muar dan Kota Tinggi. Pengintip-pengintip juga dihantar.
Akibatnya:
[1]. Dato' Dr.
Ismail Abdul Rahman telah meminta bantuan dari PBB dan membuat bantahan
mengenai serangan Indonesia.
[2]. Pasukan
pertahanan tempatan atau askar wataniah ditubuhkan.
[3]. Britain
memberi bantuan tentera.
[4].
Australia, New Zealand, Canada memberi bantuan senjata.
[5]. Rundingan
sulit dengan pegawai Indonesia bukan komunis diadakan.
[6]. Dato'
Abdul Razak melawat ke negara Afro-Asia dan Dunia Ketiga untuk mengikis
propaganda Indonesia yang memburuk-burukkan nama Malaysia.
Pada 30
September 1965, gerakan komunis untuk merampas kuasa gagal. Konfrontasi menjadi
berkurangan. Menteri Luar Indonesia, Adam Malik berusaha menamatkan konfrontasi
dan mewujudkan persefahaman dengan Malaysia. Hasrat menamatkan konfrontasi
wujud apabila Suharto menggantikan Sukarno. Hasilnya, perjanjian damai
ditandatangani di Jakarta pada 11 Ogos 1966 selepas Tun Abdul Razak berunding
dengan Adam Malik di Bangkok.
(sumber;http://www.carigold.com/portal/forums/archive/index.php/t-73673.html)
No comments:
Post a Comment