Pengertian Hadis

Hadis ialah segala perkataan, perbuatan, ketetapan dan persetujuan dari NabiMuhammad SAW yang dijadikan ketetapan ataupun hukum dalam agama Islam. Hadis dijadikan sumber hukum dalam agama Islam selain Al-Quran, Ijma dan Qiyas. Hadis merupakan sumber hukum kedua setelah Al-Quran) Hadis juga berfungsi untuk menjelaskan apa yang terkandung dalam al-Quran. Contohnya ayat yang bermaksud ‘Dirikanlah Solat’  dijelaskan oleh Rasulullah melalui hadisnya tentang kaifiat dan cara menunaikan solat).

Jenis-jenis Hadis

Berdasarkan pada kekuatan sesuatu hadis, hadis dapat dibahagikan kepada 2 iaitu:

• Hadis maqbul atau hadis yang diterima.
• Hadis mardud atau hadis yang ditolak.

Hadis maqbul pula terbahagi kepada 2 iaitu:

1. Hadis Sahih

Hadis yang bersambung sanadnya dari mula hingga akhir dan tidak boleh bertentangan dengan hadis yang mutawatir dan ayat-ayat Al-Quran) manakala perawinya pula haruslah:

• Baligh
• Berakal
• Sempurna hafalan
• Berlaku adil
• Taat kepada perintah Allah dan sentiasa menjauhi perbuatan-perbuatan yang mendatangkan dosa.

2. Hadis Hasan

Hadis yang berhubung/bersambungan sanadnya dari mula hingga akhir dan perawi-perawinya bersifat seperti Hadis Sahih tetapi mereka tidak mempunyai ingatan yang kuat.

Hadis mardud pula terbahagi kepada 2 iaitu:

i). Hadis Dhaif

Hadis dhaif ialah hadis yang kurang atau lebih syaratnya daripada hadis sahihatau hasan. Hadis dhaif tidak digunakan oleh para ulama sebagai sumber hukum)

ii). Hadis Palsu

Sebenarnya hadis palsu tidak layak dipanggil hadis memandangkan hadis palsu merupakan penyelewengan nyata yang cuba dilakukan oleh sesetengah pihak tertentu.

Hadis Sahih

Hadis sahih terbahagi kepada 2 iaitu:

i). Sahih Lizatihi merupakan hadis yang kuat dengan sendirinya tanpa sokonganatau diperkuatkan dengan keterangan lain memandangkan hadis sahih lizatihisendiri sudah cukup kuat untuk digelar sebagai hadis sahih)

ii). Sahih Lighairihi merupakan hadis yang mencapai status hadis sahih kerana diperkuatkan dengan keterangan lain. Contohnya: Kalau tidak menyusahkan umatku, maka akan aku perintahkan mereka untuk bersiwak setiap kali hendak menunaikan solat.´ (H.R. Hasan)

Berdasarkan sanadnya, hadis tersebut merupakan hadis hasan, tetapi kerana diperkuatkan dengan riwayat Bukhari, maka hadis tersebut menjadi hadis sahih lighairihi.

Hadis Hasan

Hadis hasan juga terbahagi kepada 2:

i). Hasan Lizatihi merupakan hadis yang dengan sendirinya menjadi hadis hasandan tidak diperkuatkan dengan keterangan lain untuk menjadi hadis hasan)

ii). Hasan Lighairihi merupakan hadis yang diperkuatkan dengan keterangan lainuntuk mencapai status hadis hasan. Contohnya, Sembelihan bagi janin dalamperut haiwan yang bunting, cukuplah dengan menyembelih ibunya sahaja.´(Hadis Riwayat beberapa Imam, antara lain, Tirmizi, Hakim dan Darimi)Jika dilihat daripada sanad Imam Darimi, Darimi meriwayatkan daripada Ishakbin Ibrahim daripada Itab bin Basir daripada Ubaidillah bin Abu Ziyad daripada Abu Zubair daripada Jabir daripada Rasulullah S.A.W. Nama yang di atas,semuanya merupakan perawi yang baik, melainkan Ubaidillah bin Abu Ziyadbukanlah seorang yang cukup bagus sebagai perawi

Selain itu, terdapat juga beberapa jenis hadis yang dikenali dangan nama lain:

• Hadis Maudhu
• Hadis Jayyid
• Hadis Mursal
• Hadis Mauquf
• Hadis Mutawatir
• Hadis Masyhur
• Hadis Muttasil
• Hadis Mahfuz
• Hadis Muajwwad
• Hadis Tsabit
• Hadis Salih
• Hadis Mudha’af
• Hadis Ahad

Hadis Maudhu

Hadis yang diriwayatkan oleh sesetangah dengan mendustakannya dari Nabi saw padahalnya nyata tidak. Hadis ini turut digelar Hadis Palsu yang mana periwayatannyamengandungi motif-motif tertentu)

Berikut merupakan antara faktor pemalusan hadis berlaku:

• Perbezaan politik
• Kaum yang berdasarkan kepercayaan
• Penyelewengan oleh pembidaah
• Penyelewengan oleh penglipur lara
• Sebab-sebab peribadi
• Peribahasa yang ditukar menjadi hadis

Hadis Jayyid

Hadis yang dikatakan baik dan sahih oleh ahli dan para penyelidik hadis)

Hadis Mursal

Hadis yang diriwayatkan oleh tabi’in dengan mangatakannya bahawa sesuatu hadis itu diriwayatkan secara terus daripada Rasulullah S.A.W. padahal mana mungkin tabi’in pernah bertemu dengan Nabi S.A.W. memandangkan tabi’in ialah orang yang tidak pernah bertemu Nabi S.A.W.

Hadis Mauquf

Perkataan dan perbuatan para Sahabat yang disampaikan sebagai nasihat. Contohnya, kata-kata Saidina Umar al-Khattab, Hendaklah kamu sekalian mengerjakan perintah Allah dan Rasulnya. Hadis mauquf  tidak boleh dijadikan dalil dalam agama)

Hadis Mutawatir

Hadis yang mempunyai banyak sanad dan tigak diragui langsung akan kesahihannyamemandangkan sesetengah hadis itu sanadnya terlalu banyak sehingga adalahmustahil untuk perawi hadis seramai itu bersepakat untuk memalsukan hadis tersebut.Hadis mutawatir juga selalunya jumlah sanadnya tidak diketahui, namun yang pastiadalah sandnya sangat banyak seperti; “Barangsiapa yang berdusta atas namaku dengan sengaja, maka tempatnya adalah di neraka.” (H.R. Bukhari, Muslim, Ad-Darimi, Abu Daud, Ibnu Majah, Tirmizi, Abu Hanifah, Tabrani dan Hakim).

Menurut para ulama, hadis ini telah diriwayatkan oleh lebih seratus orang Sahabat dan mempunyai seratus sanad yang berlainan. Namun, jumlah hadis mutawatir tidak banyak. Hadis mutawatir juga terbahagi kepada 2:

• Mutawatir Lafzi; perkataan Nabi
• Mutawatir; Amali; perbuatan Nabi

Hadis Masyhur

Hadis yang diriwayatkan oleh berbilang perawi hadis; sekurang-kurangnya 3 orang ataupun mempunyai 3 sanad yang berlainan)

Contohnya, Orang Islam ialah orang-orang yang tidak mengganggu orang Islam lain dengan lidah dan tangannya. (H.R. Bukhari, Muslim dan Tirmizi)

Sanad Bukhari, iaitu Bukhari daripada Adam, daripada Syubah, daripada Abdullah bin Abu Safar, daripada As-Syabi, daripada Abdullah bin Amir, daripada Nabi Muhammad S.A.W.

Sanad Muslim, iaitu Muslim daripada Sa'id, daripada Yahya, daripada Abu Burdah, daripada Abu Musa, daripada Nabi Muhammad S.A.W.

Sanad Tirmizi, iaitu Tirmizi daripada Qutaidah, daripada Al-Lais, daripada AI Qa'qa, daripada Abu Salih, daripada Abu Hurairah, dari Nabi S.A.W.

Hadis Muttasil

Hadis muttasil ialah hadis yang berhubung dan bersambung sanadnya dan setiap perawi yang meriwayatkan hadis itu mendengar daripada orang yang meriwayatkan hadis itu sendiri sehingga sampai kepada Nabi S.A.W. dan para Sahabat.

Hadis Mahfuz

Hadis yang terpelihara yang mana mereka yang meriwayatkan hadis tersebut, adalah mereka yang mempunyai kepercayaan yang tidak bertentangan dengan kepercayaan golongan lain). (tidak ada kepentingan peribadi).

Hadis Muwajjad

Merupakan nama lain bagi hadis sahih.

Hadis Tsabit

Merupakan nama lain bagi hadis hasan.

Hadis Salih

Hadis yang status kesahihannya setingkat di bawah hadis hasan, namun tidak terlalu lemah. Contohnya, "Barang siapa yang menyembunyikan ilmu yang diketahuinya, maka dia akan dikekang dengan api neraka pada hari kiamat." (H.R. Ibnu Majah) Menurut Tarmizi, hadis ini dikenali sebagai hadis salih.

Hadis Mudha’af

Hadis yang lemah matan dan sanadnya. Contohnya, "Asal setiap penyakit adalah dingin." (H.R. Anas dengan sanad yang lemah).

Hadis Ahad

Hadis Ahad ialah sebuah hadis yang diriwayatkan oleh seorang atau dua orang perawi sahaja, khasnya ketika masih lagi di peringkat para Sahabat. 

Ini berbeza dengan Hadis Mutawatir di mana ia adalah sebuah hadis yang diriwayatkanoleh sejumlah perawi (melebihi 4) sehingga tidak mungkin mereka berbuat silap dalam meriwayatkannya.

Artikal Berkaitan: Cara Membezakan Hadis Sahih, Hasan, Dhaif dan Palsu.